Tijdens de taxatie van een oud, leegstaand schoolgebouw in Edinburgh ontdekt een makelaar in een van de torentjes van het gebouw een skelet. Aan hoofdinspecteur Karen Pirie en rechercheur Jason Murray van de afdeling Cold Cases de taak uit te zoeken om wie het gaat en hoe dat skelet daar gekomen is. Het is een complex onderzoek dat uiteindelijk leidt naar een gehucht in Kroatie waar zich tijdens de Balkan-oorlogen gruwelijke taferelen hebben afgespeeld.
Twee juristen van het Joegoslavië-tribunaal doen onderzoek naar een lek binnen de eigen organisatie dat geleid heeft tot het elimeneren van oorlogsmisdadigers voordat zij berecht konden worden. In hun onderzoek ontdekken zij een verband met Maggie Blake, een professor aan de universiteit van Oxford die gedurende de Balkan-oorlogen in Dubrovnik verbleef en daar een relatie had met een Kroatische generaal.
‘Neem je me nou in de maling?’ Hoofdinspecteur Karen Pirie legde haar hoofd in haar nek en keek naar de hoektoren hoog boven haar. ‘Ze verwachten toch niet dat ik het dak van een gebouw op ga dat technisch gezien op instorten staat? Alleen maar voor een skelet?’
Rechercheur Jason ‘de Mint’ Murray keek vol twijfel naar de dakgoot en vervolgens weer naar zijn baas. Ze zag aan zijn gezicht wat hij van haar dacht. Te dik, te traag, te onhandig. Hij was niet al te snugger, maar onder Karens hoede had de Mint het een en ander geleerd. Hoewel hij moeite zou hebben het woord te spellen, had hij in de loop der jaren geleerd op z’n minst de beginselen van discretie te betrachten. ‘Ik begrijp niet dat dit een zaak voor ons is,’ zei hij. ‘Ik bedoel, het is toch geen cold case? Ze hebben hem pas vanochtend gevonden.’
‘Voor de goede orde: we weten nog helemaal niet of het een hij is. Niet voordat een bottenspecialist naar het skelet heeft gekeken. Iets anders... Jason, voor wie werk jij eigenlijk?’
De Mint keek verbaasd. Het was zijn normale gezichtsuitdrukking. ‘De Schotse politie,’ antwoordde hij, op de toon van iemand die probeert het gewenste antwoord te geven, maar weet dat hij erin zal lopen.
‘Iets specifieker, Jason.’ Karen werkte met plezier toe naar de val.
‘Ik werk voor jou, baas.’ Hij leek even heel tevreden met zichzelf.
‘En wat doe ik?’
Er waren meerdere antwoorden mogelijk, maar geen enkel leek de Mint passend. ‘Jij bent de baas, baas.’
‘En waarvan ben ik de baas?’
‘Cold Cases.’ Nu voelde hij zich zeker.
Karen zuchtte. ‘Maar hoe heet onze afdeling precies?’
Het kwartje viel. ‘De afdeling Historic Cases.’
‘En daarom hoort deze zaak bij ons. Als het lichaam er zo lang heeft gelegen dat het een skelet is geworden, dan zijn wij de klos.’ Nu ze haar lesje had gegeven, richtte Karen haar aandacht weer op de man met de helm en de reflecterende hes die naast haar stond te wachten. ‘Ik begrijp dat het om een kleine ruimte gaat, daar op het dak?’
Het hoofd van Fraser Jardine ging op en neer als een op hol geslagen jaknikker. ‘Heel klein. Je kunt er niet met z’n tweeën in.’
De Schotse Val McDermid is een succesvolle misdaadauteur die met haar thrillers vele prijzen (o.a. de Diamond Dagger Award) won of daarvoor werd genomineerd. Van haar boeken over psycholoog Tony Hill werd een succesvolle tv-serie gemaakt (Wire in the blood). De vrouw die niet opgaf (The skeleton road) is het derde deel uit een serie over Karen Pirie maar kan heel goed als afzondelijk boek worden gelezen.
Het verhaal begint met een aantal afzonderlijke lijnen die aanvankelijk niets met elkaar te maken lijken te hebben. Daardoor onstaat een schokkerig beeld maar als de verbanden eenmaal duidelijk beginnen te worden verloopt het verhaal vloeiend en is de leeservaring aangenaam. De sfeer van het verhaal is duister en wanneer de Balkan-oorlogen ter sprake komen, gruwelijk. Val McDermid schrijft vooral vanuit de optiek van Kroatië maar ook het Servische aandeel in de oorlog blijft niet ongenoemd. Zij neemt geen standpunt in en oordeelt ook niet. Het Balkanconflict is een uiterst ingewikkeld conflict en laat geen ruimte voor een snel en gemakkelijk oordeel.
Het boek is heel goed geschreven en de personages, vooral krachtige vrouwen, zijn overtuigend en met de nodige diepte uitgewerkt. Het veelbelovende en goed geconstrueerde verhaal waarvan de spanning goed is opgebouwd, heeft een verrassende ontknoping die echter beter uitgewerkt had kunnen worden. Aan het einde blijven er een paar vragen over, vooral ethische, waarop Val McDermid geen antwoord geeft. Dat laat ze aan de lezer over.
De vrouw die niet opgaf is niet het beste boek dat Val McDrmid heeft geschreven maar het is verre van slecht. Het is een overtuigende thriller met elementen van een gruwelijke oorlog , een thriller die boeit en erg plezierig leest.
Engelse titel: The Skeleton Road
Vertaling: Yvonne de Swart
Uitgeverij: Luitingh – Sijthoff – Amsterdam
ISBN: 978 90 245 6843 7
© 2015 Joop Liefaard