In de nacht van 26 op 27 oktober 2005 brak er brand uit in het Detentie- en Uitzetcentrum Schiphol-Oost. Bij de brand kwamen 11 mensen om het leven. Zij zaten in het centrum omdat zij volgens de wetgever illegaal in Nederland verbleven en waren in afwachting van hun uitzetting. De Onderzoeksraad voor Veilgheid oordeelde later dat er geen of minder slachtoffers zouden zijn gevallen indien door de betrokken instanties meer aandacht aan de brandveiligheid zou zijn besteed.
Claudia Biegel werd in 1957 geboren in Amsterdam en studeerde culturele antropologie. Zij werkte voor Vluchtelingenwerk Nederland onder andere als hoofdredacteur van het relatiemagazine Contouren. Als schrijfster debuteerde Claudia Biegel in 2011 met de roman Foute Sarah’s en vorig jaar maakte ze indruk met de roman Rusteloze benen. Verbrande levens is een boek dat bestaat uit elf zogenaamde flitsromans. In korte mooi geschreven en soms ontroerende stukjes tekst zoekt Claudia Biegel naar het antwoord op de vraag wat mensen beweegt alles achter zich te laten en in een ander land een nieuw leven te beginnen. Intense soms hartverscheurende verhalen die laten zien dat een dergelijk besluit nooit lichtvaardig wordt genomen en waaraan legitieme redenen ten grondslag liggen.
Het is allemaal begonnen met een telegram. Dat ik me moest melden op het hoofdbureau van de politie in Tbilisi. Een vergissing dacht ik. Naamsverwisseling of zo. Geen haar op mijn hoofd die erover dacht helemaal naar Tbilisi te gaan. De dag dat ik moest verschijnen, kwam en ging. Zie je wel, concludeerde ik, gewoon een foutje. Maar ik had het mis. Er kwam een tweede telegram waarin werd gedreigd met een boete wanneer ik weer niet zou opdagen. Dus ging ik erheen.
Steden maken mij onrustig. Al dat verkeer en dat haastige …Vanaf het station in Tbilisi ging ik rechtstreeks naar het politiebureau. Daar wachtte me een man in uniform met zulke glinsterende epauletten dat het pijn deed aan mijn ogen. Hij stelde een hoop vragen. Eerst over mijzelf, of ik wel was wie ik was, waar ik woonde … Toen ineens zonder enige inleiding gooide hij eruit: ‘Is Misja Nikei jouw zoon?’ Happend naar adem, sloeg ik mijn ogen neer en zag dat mijn laarzen onder de modder zaten.
De man, die consequent vermeed om mij aan te kijken, herhaalde zijn vraag. Ongeduldiger nu. Dat begreep ik best. Hij had natuurlijk niet de hele dag de tijd om te praten met een boerin als ik. Precies zo dacht ik over mijn koe. Dat ik niet teveel tijd aan haar wilde besteden.
Met moeite kreeg ik het voor elkaar om mijn hoofd een zuinige knik te laten maken. Tot meer waren mijn nekspieren niet in staat. Ze voelden aan als een kabel die ieder moment uit elkaar kon knallen.
Nederland wordt tien jaar na de fatale brand op Schiphol geconfronteerd met een enorme stroom vluchtelingen; mensen die op de vlucht zijn voor oorlog, geweld,vervolging, moord, onderdrukking en in Nederland een veilige plek en vrijheid hopen te vinden. Deze vluchtelingen hebben net als de hoofdpersonen in Verbrande levens een verhaal. Een verhaal dat verteld en gehoord moet worden. Zonder dat blijven ze voor velen anonieme gelukzoekers waar niemand op zit te wachten en een dergelijke houding zet de deur naar harteloosheid en zelfs xenofobie wagenwijd open. Daarom is het vertellen en het luisteren zo belangrijk.
Verbrande levens is een indrukwekkende eerbetoon aan de slachtoffers van de Schipholbrand en tegelijkertijd een overtuigende oproep om vluchtelingen met een luisterend oor en een open hart tegemoet te treden. Dan krijgen deze mensen die in onze samenleving vaak onzichtbaar blijven een gezicht, worden ze mensen zoals jij en ik en ontstaat er begrip en wederzijds respect. Dat is de grote verdienste van dit boek en de reden waarom Claudia Biegel het heeft geschreven. Iedereen zou het moeten lezen.
Uitgeverij: LetterRijn – Leidschendam
ISBN: 978 94 9187 520 5
© 2015 Joop Liefaard