Enkele weken geleden verscheen de Detective en Thrillergids 2014 van Vrij Nederland, een gebeurtenis waar veel liefhebbers van het spannende boek naar uit kijken. In de gids worden honderden thrillers besproken en gerecenseerd, interviews en achtergrondinformatie over schrijvers gepubliceerd en nog veel meer boeiende zaken uit de wereld van de misdaadliteratuur. Het is voor veel liefhebbers van het spannende boek een interessant en niet te missen naslagwerk geworden in hun zoektocht naar goede en lezenswaardige boeken.
Het belang van de gids mag niet overdreven worden maar toch kreeg ik de afgelopen jaren de indruk dat veel misdaadauteurs het een eer vinden in de gids vermeld te worden. Je telt als schrijver mee en wordt serieus genomen. Het is daarom opmerkelijk dat er naar aanleiding van de laatste uitgave van de gids in korte tijd drie reacties van Nederlandse auteurs verschenen waarin zij hun ongenoegen over de gids en daarin opgenomen recensies ventileren. Wat daarbij opvalt is dat het de schrijvers niet te doen is om de kritiek die op hun boeken wordt gegeven; daar kunnen zij wel mee leven en als de kritiek steekhoudend is, zouden zij daar in een vervolgboek zelfs rekening mee kunnen houden. Nee de reacties zijn veel fundamenteler en hebben te maken met respect en vakmanschap of het ontbreken daarvan. Zo ergert Nathalie Pagie zich in haar open brief van 5 juni 2014 er aan dat recensente Barbara van IJzeren lezers betitelt als "kippen zonder kop". Nathalie Pagie zegt daarover dat zij een dergelijke kwalificatie "stuitend, arrogant en misplaatst" vindt en dat "een recensie oordeelt over een boek, daarna wellicht over de schrijver, maar zeker niet over de lezers ervan".
De open brief van Nathalie Pagie werd op 8 juni gevolgd door een column van Ellen Gerretzen. Zij onderschrijft de woorden van Natahlie Pagie en haalt een voorbeeld aan van een recensie van een van haar eigen boeken waarin dezelfde recensente de lezer ook niet serieus lijkt te nemen: "De lezer moet zijn hoofd er goed bij houden om het allemaal te kunnen volgen en dat komt de spanning niet ten goede." Ellen Gerretzen: "Er zijn recensenten die er genoegen in lijken te scheppen auteurs en hun boeken op een onnodig kwetsende wijze af te maken. En nu zijn ook nog de lezers aan de beurt."
Vandaag verscheen de derde reactie en die kwam van de misdaadauteur Tjeerd Langstraat die voor zijn thriller Villa Gladiola genomineerd werd voor de Schaduwprijs 2014, de prijs voor het beste oorspronkelijk Nederlandstalige thrillerdebuut. Hij richt zijn pijlen op recensent Erik de Vries die naast een persoonlijke dolksteek ("Graatmagere ‘4-daagse-thriller’ van Tjeerd -what’s in a name- Langstraat") zijn beoordeling over het boek beperkt tot de volzin: "Zouteloze, warrige vertelling met ongeloofwaardige en dus onbevredigende ontknoping." Tjeerd Langstraat zegt hierover: "Een beetje recensent staaft deze conclusie dan ook met een uitleg wat er warrig is, wat zouteloos en wat er blijkbaar zo onbevredigend is. Deze ene zin moet de recensie voorstellen. Ik kan mij niet voorstellen dat er ook maar iemand is, buiten Erik de Vries om, die dit recensiewaardig vindt." en hij vervolgt: "Deze gids heeft de naam kwalitatief hoogwaardige recensies te publiceren. Met recensies als deze wordt die status stante pede naar beneden gehaald."
Wat bij mij opkwam toen ik deze reacties las was het volgende: de drie auteurs zijn van mening dat recensies onnodig grievend kunnen zijn, regelmatig getuigen van gebrek aan vakmanschap (bv. niet goed lezen van het te beoordelen boek) en weinig tot geen respect voor zowel de schrijver en als de lezer tonen. Dat is forse kritiek waarop Vrij Nederland nog niet heeft gereageerd en die, als je de discussie op de sociale media volgt, door de liefhebbers van het spannende boek onderschreven wordt. En over sociale media gesproken, er is een tendens zichtbaar waarbij beantwoording van de vraag of een thriller al dan niet lezenswaardig is, niet meer wordt bepaald vanuit de glazen toren van de recensent maar door het deskundige lezerspubliek in de sociale media en bloggers met een passie voor boeken. Het zou voor de boekenwereld goed zijn als uitgevers en boekhandelaren daar meer oog voor zouden hebben.