Barbara vertrekt met haar nieuwe vriend Robbert en haar zoontje Rens voor een korte vakantie naar de Ardennen. Robbert is uitgever en heeft via een van zijn schrijvers een vakantiewoning kunnen huren. De schrijver is na het geweldige succes van zijn eerste boek begonnen aan een tweede maar dat wil niet zo goed lukken. In het gebied waar zij hun vakantie doorbrengen, verdween een aantal jaren geleden Emma, een jonge verstandelijk gehandicapte vrouw. Ze werd nooit gevonden. Om de vakantie voor Rens een beetje spannend te maken, bedenken Barbara en de schrijver een speurtocht waarin zij elementen uit het politieonderzoek naar de vermissing van Emma verwerken. Hun onschuldig bedoelde spel krijgt echter een onverwachte wending.
Frederik Baas is een pseudoniem van Jan van Mersbergen (1971), die in 2001 debuteerde met de roman De Grasbijter. Daarna volgden nog zeven romans, een novelle en een verboeking. De romans Naar de overkant van de nacht en Morgen zijn we in Pamplona worden verfilmd. Dagboek uit de rivier is zijn debuut als misdaadauteur en onder het pseudoniem Frederik Baas geschreven. Het is niet ongebruikelijk dat gerenommeerde schrijvers in meerdere genres actief zijn. In een van zijn blogs merkt Jan van Mersbergen op dat “........het vreemd is dat een schrijver zich zou moeten beperken tot één genre.” Jan van Mersbergen wil het onderscheid in genres aangeven door een pseudoniem en zelfs een in misdaadliteratuur gespecialiseerde uitgever te gebruiken. Een misplaatst gevoel van schaamte om met het misdaadgenre geassocieerd te worden heeft hierbij gelukkig geen rol gespeeld.
En zo kwamen ze bij mij in de Ardennen. De volgende dag kreeg ik een mailtje van Barbara met de gebruikelijke vriendelijkheden en een zinnetje over die borrel toen in de tuin, iets over mijn boek, en de vraag of ik een huisje wist. Ik herinnerde me Barbara nog van die borrel, een dame met veel bruine krullen en lange gebruinde benen. Ze dronk witte wijn en lachte voorzichtig, in gezelschap. We stonden op de veranda achter het pand van de uitgeverij en keken de tuin in waar andere genodigden waren en de gebruikelijke pr-meisjes en volk dat altijd op dat soort gelegenheden aan komt waaien. Eens in de zoveel tijd kom ik nog in Amsterdam. Eens in de zoveel tijd komen er mensen hier op bezoek. Toen ik net in de Ardennen woonde liep het bezoek af en aan, nieuwsgierig naar mijn huis en de omgeving, Robbert ook, maar dat was in de jaren daarna minder geworden, zoals dat gaat. De nieuwigheid gaat ervan af en de meeste vrienden wachten nu tot ik weer in Nederland kom voor werk, mijn uitgever ook. Gelegenheden genoeg: presentaties, borrels, prijsuitreikingen. Ik heb er zelden de reis voor over. Kortom: veel mensen zie ik niet. In die zin beantwoord ik aan het beeld van een echte schrijver. Toen bij die borrel was ik voor Barbara ook een echte schrijver. Ze had mijn boek gelezen. Ze zei er niet veel over, alleen: ‘Dat beeld van jouw moeder, of van de moeder in het boek, dat is zo herkenbaar. Daar herkennen alle moeders zich in.’ Heel mooi vond ik dat, heel mooi om te horen van iemand die zelf moeder is.
Dagboek uit de rivier is een fijnzinnig en sfeervol boek. Het proza is een subtiele combinatie van eenvoud en schoonheid die het verhaal uiterst indringend en beeldend maakt. De lezer komt terecht in een wereld die bijna tastbaar is en waarin hij over de schouders van de hoofdpersonen meekijkt hoe het verhaal zich ontvouwt. Frederik Baas schildert mooie beelden van het Ardense heuvelland en hij introduceert interessante en levensechte personages.
Het verhaal wordt verteld door de schrijver wiens naam onbekend blijft. Heel knap worden herinneringen, overpeinzingen en gedachten in het lopende verhaal verwerkt waardoor het een solide geheel is. Als thriller wijkt Dagboek uit de rivier op een verfrissende manier af van wat min of meer gebruikelijk is in de misdaadliteratuur. Er is geen gekwelde politie-inspecteur, geen bloederige plaats delict, geen ingewikkeld forensisch onderzoek, er zijn geen verrassende plotwendingen en ook een bloedstollende ontknoping zul je niet aantreffen. Het is een verhaal waarin drie volwassenen en een kind de hoofdrol spelen en waarin het misdaadelement bestaat uit de bijna vergeten vermissing van een jonge vrouw. Meer is het niet en toch is het zoveel meer. Het is een verhaal waarin heel subtiel een onschuldig spel verandert in zoektocht naar waarheid; een verhaal waarin Frederik Baas kleine, soms nauwelijks merkbare wendingen aanbrengt waardoor een boeiend plot ontstaat. Als een dagboek waarin met iedere bladzijde die je omslaat een stukje van de werkelijkheid wordt prijsgegeven. Dagboek uit de rivier past niet in de clichés en de reguliere stramienen die door veel misdaadauteurs worden gebruikt. Het is een unieke en originele thriller waarmee Frederik Baas een prima en overtuigend debuut heeft afgeleverd.
Uitgeverij: Ambo|Anthos – Amsterdam
ISBN: 978 90 263 3754 3
©2017 Joop Liefaard
Deze recensie verscheen eerder bij Hebban|Crimezone, de boekensite voor en door lezers.