In de bossen rond Nordmarka ontdekken studenten bij het opzetten van hun tent een skelet. Een politieteam onder leiding van inspecteur Tommy Bergmann onderzoekt het graf en vindt daarin de stoffelijke resten van drie mensen, een man, een vrouw en een kind. Kort na deze ontdekking wordt Carl Oscar Krogh vermoord. Hij was een beroemde verzetsheld ui t Tweede Wereldoorlog en op hoge leeftijd nog steeds bezig te onderzoeken wie de leider van het Noorse verzet Kaj Holt in 1945 om het leven bracht. Tommy Bergmann raakt er steeds meer van overtuigd dat er een verband bestaat tussen de twee zaken en raakt er door geobsedeerd.
Gard Sveen (1969) is een Noorse misdaadauteur die in 2013 debuteerde met de thriller De doden hebben geen verhaal (Den siste pilegrimen). Voor dit boek kreeg hij zowel De Gouden Revolver, de prijs voor de beste Noorse thriller van het jaar als de prestigieuze Glazen Sleutel, een soortgelijke prijs maar dan voor heel Scandinavië. In het dagelijks leven werkt Gard Sveen als senior-adviseur voor het Noorse ministerie van defensie.
Tommy Bergmann had zich al meer dan eens afgevraagd hoe slim hij eigenlijk was. In wezen was zijn keuze om op 16 mei, de dag voor de nationale feestdag, een extra dienst op de rechercheafdeling te draaien, al dom genoeg. Dit was traditioneel een van de ergste rotdagen om te werken, en daarom zat het politiebureau vol aspiranten en mensen als hijzelf, naïevelingen die nog steeds dachten dat ze de stad van de ondergang konden redden. Die bovendien bereid waren hun toch al gemarginaliseerde leven op te offeren in dienst van het goede, zodat mensen met een echt leven, een gezinsleven zelfs, rustig hun gang konden gaan. Wanneer anderen zeiden dat de tijd hen door de vingers glipte, kreeg Tommy Bergmann altijd het gevoel dat ze een andere taal spraken dan hij. Nadat Hege was vertrokken, had hij meer tijd tot zijn beschikking dan hij ooit nodig zou hebben. De enige vakantie die hij van plan was op te nemen, voor zover je dat vakantie kon noemen, was in juli een week lang in Göteborg een groep twaalfjarige handbalmeisjes in toom houden.
Nou ja, dacht hij en hij schoof de deur naar het dakterras open. Ik heb in elk geval geen nachtdienst. En ik heb het geld nodig. Dus helemaal gek ben ik vast niet.
Daarbij was hij ervan overtuigd dat hij de weddenschap van die avond in de meldkamer over de oorzaak van het eerste eventuele sterfgeval zou winnen. Tommy Bergmann wist dat wanneer er tijdens de avonddienst een onnatuurlijk sterfgeval zou plaatsvinden, het om zelfmoord zou gaan. Monsen, de chef van dienst die avond, had zijn tweehonderd kronen op dezelfde basiscombinatie als altijd gezet: nieuwe landgenoten en een of ander dodelijk werktuig.
De doden hebben hebben geen verhaal is een lijvige thriller van meer dan vijfhonderd bladzijden en bestaat uit vijf delen. Het verhaal kent twee lijnen. De eerste speelt zich af tijdens de Tweede Wereldoorlog en gaat over Agnes Gerner die een belangrijke rol vervult in het Noorse verzet tegen nazi Duitsland. In de tweede verhaallijn speelt inspecteur Tommy Bergmann de hoofdrol. Hij is belast met het onderzoek naar de dood van Carl Oscar Krogh en ontdekt schokkende verbanden met een bijna vergeten verleden. Beide verhaallijnen zijn belangrijk en dusdanig knap met elkaar verweven dat er een bijna perfecte balans tussen de twee bestaat.
Het verhaal is goed geconstrueerd maar complex en vraagt de nodige aandacht van de lezer. Deze complexiteit wordt onder andere veroorzaakt door de vele, goed uitgewerkte, personages die in het verhaal voorkomen. Tommy Bergmann die een bedenkelijk verleden heeft, is een bekwame politieman die naarmate je hem beter leert kennen steeds sympathieker wordt en Agnes Gerber is de verzetsvrouw die haar rol overtuigend speelt en daarbij voor moeilijke beslissingen komt te staan. Spanning is er voldoende en de ontknoping uitermate verrassend, zoals het in een goede thriller behoort te zijn.
Ergens in het midden van het verhaal maakt Gard Sveen een aantal opmerkingen over de jeugd van Tommy Bergmann. Zij zijn zo kort dat ze makkelijk aan de aandacht kunnen ontsnappen maar een voorbode voor een interessante karakterontwikkeling in volgende boeken zijn ze zeker.
Scandinavische thrillers hebben door de jaren heen een prominente plaats ingenomen in de misdaadliteratuur en hebben zich altijd kunnen verheugen in brede publieke belangstelling. Toch was er de laatste jaren sprake van een zekere sleetsheid. Er debuteerden weinig schrijvers, die indruk maakten en de bestaande garde bewandelde platgetreden paden met weinig tot geen oog voor vernieuwing. Gard Sveen bewijst dat bron niet is opgedroogd.
De doden hebben geen verhaal is een voortreffelijke thriller waar menig liefhebber heel veel plezier aan zal beleven.
Noorse titel: Den siste pilegrimen
Vertaling: Carla Joustra en Kim Snoeijing
Uitgeverij: A.W. Bruna - Amsterdam
ISBN: 978 90 449 7334 1
© 2016 Joop Liefaard