In een interview met het NRC van 22 januari 2009 zegt Juli Zeh naar aanleiding van haar toneelstuk Corpus Delicti : „De staat probeert steeds meer grip op onze levens te krijgen. Het rookverbod is daar maar een klein voorbeeld van. Erger is dat we binnenkort geen tegendraadse ideeën meer mogen hebben. Onder het mom van veiligheid mag de staat andersdenkenden afluisteren, isoleren en, ja, zelfs vervolgen. Als die ontwikkeling ongestraft doorgaat, zitten we zo weer in de Middeleeuwen met hun heksenjachten.’’
Het toneelstuk is inmiddels ook als boek verschenen en Juli Zeh laat ons daarin kennismaken met een staat waarin gezondheid tot het meest verheven ideaal is gemaakt met als doel een maatschappij zonder ziekte. Om dat ideaal te bereiken wordt De Methode, zoals dit gezondheidsideaal wordt genoemd, op nogal totalitaire wijze aan de bewoners opgedrongen. Roken, koffie of alcohol drinken leiden tot straf. Wandelen in door de overheid verboden gebieden eveneens. De inwoners moeten zich onderwerpen aan gezondsheidsprogramma’s en oefeningen en een strak ontsmettingsregime volgen, relaties mogen alleen worden aangegaan met mensen die in een door de staat goedgekeurde categorie vallen met een passend immuniteitslabel en meer van dat soort maatregelen die bevorderend zijn voor een goede gezondheid.
Mia Holl, dertig jaar en natuurwetenschapper, heeft zo haar eigen ideeën over hoe zij zou willen leven en die ideeën stroken niet helemaal met de filosofie van De Methode. Dit brengt haar in conflict met de staat en tijdens een rechtszaak over zoiets onbenulligs als het roken van een sigaret, komt zij in contact met Heinrich Kramer, een topjournalist en fervent aanhanger van De Methode. Er ontstaat een relatie tussen de twee en in gesprekken wordt de validiteit en onfeilbaarheid van De Methode geanalyseerd aan de hand van de dood van Mia’s broer Moritz. En die analyse heeft verstrekkende gevolgen voor Mia.
Juli Zeh plaatst het verhaal in het jaar 2057 maar met het citaat uit het interview met het NRC wil zij duidelijk maken dat onschuldig lijkende ontwikkelingen van vandaag best een voorbode kunnen zijn voor beklemmende en onheilspellende ontwikkelingen in de toekomst zoals zij in het boek beschrijft. Juli Zeh analyseert en ontleedt heden en toekomst genadeloos. Waakzaamheid is geboden.
Het boek is spannend, realistisch, beangstigend soms ontroerend en met een wrange humor en cynisme maar het kent aan de andere kant ook literaire hoogstandjes. Het boek is filosofisch, maatschappij- kritisch, mens-kritisch en levert veel stof tot nadenken. Vrolijk wordt je er niet van. Het absurde van de rechstspraak in totalitaire staten zoals ook Kafka dat beschrijft krijgt veel aandacht. Vandaar de ondertitel Een Proces. Dit boek is een echte aanrader.
☆ ☆ ☆ ☆ ☆
© Joop Liefaard