Grace en Andrew erven het huis van hun grootmoeder. Het huis telt een groot aantal kamers en ze besluiten er te gaan wonen in plaats van het te verkopen. Ze zijn broer en zus van elkaar en vinden hun relatie dermate sterk dat zij ervan gaan dat samenwonen onder een dak geen problemen zal veroorzaken. Er ontstaan echter irritaties en wrijvingen als de vriend van Andrew en romanschrijver James Derain bij hen intrekt.
Grace is bezig met een proefschrift over de positie van ongehuwde moeders in de negentiende eeuw, benaderd vanuit de optiek van de Engelse literatuur uit die tijd. Zij krijgt het verzoek een manuscript te lezen dat als titel De kindmoeder draagt. Het past binnen haar opdracht en wordt voor haar heel erg actueel wanneer haar persoonlijke omstandigheden ingrijpend wijzigen.
Het eerste wat iemand aan James zou opvallen, was dat hij erg knap was. Niet knap als een acteur, want acteurs zijn tegenwoordig niet langer per se aantrekkelijk meer, zoals ze dat vroeger wel waren. Of zoals filmsterren dat vroeger waren. Andrew heeft een enorme collectie dvd’s met films uit de jaren dertig en veertig, en de mannelijke sterren, Clark Gable, Cary Grant, James Stewart en Gregory Peck, waren allemaal ongelooflijk knap, en zouden er, tot één geheel samengevoegd, hebben uitgezien zoals James. Of eigenlijk zag James eruit zoals zij. Misschien iets meer zoals Cary Grant dan de anderen. Ik heb gehoord dat Cary Grant niet al te intelligent was. In dat geval ging de gelijkenis niet op, want James was bijzonder intelligent. Hij was - nou ja, is - lang, slank en donker, en heeft een ogenschijnlijk volkomen natuurlijke, permanent gebruinde huid. Zijn ogen zijn donkerblauw; zijn tanden zijn als de tanden van Amerikanen en worden kennelijk verzorgd door een tandarts uit Boston. Hij is een onberispelijke man met prachtige handen met lange vingers, en zijn voeten, die ik op een warme dag ontbloot in de tuin zag, zien er krachtig en pezig uit, onaangetast als die van een kind.
Ik heb hem omschreven alsof ik hem aantrekkelijk vond en dat was ook zo, maar dan alleen zoals je een man op een schilderij of een foto begerenswaardig vindt. Als ik al neigingen in die richting had gehad, zou ik echt wel hebben geprobeerd ze te onderdrukken, omdat hij van Andrew was en omdat ik wist hoe zinloos het was om als vrouw seksuele gevoelens te koesteren voor een homoseksuele man. Ik mocht hem niet echt en deed mijn best om ook dat te onderdrukken.
Ik kwam hen tegen in de gang. Ze waren net het huis binnengekomen en Andrew stelde ons aan elkaar voor. James zei koeltjes ‘Hallo’ en liep voor Andrew uit naar rechts, ik neem aan dat hem al was verteld dat de rechterkant van het huis van Andrew was en de linkerkant van mij.
De kindmoeder is de laatste misdaadroman die werd uitgegeven van de vorig jaar overleden Engelse misdaadauteur Ruth Rendell. Zij schreef in haar leven een groot aantal boeken die wereldwijd zijn uitgegeven en die haar grote roem hebben gebracht en werd door vriend en vijand Queen of Crime genoemd. Vooral op latere leeftijd behandelde Ruth Rendell sociale en maatschappelijke thema’s in haar boeken en dat is ook het geval in De kindmoeder.
De kindmoeder begint goed met het verhaal over Grace en haar broer Andrew die in het huis van hun overleden oma gaan wonen. Rode draden in het verhaal zijn de positie van ongehuwde moeders en homoseksualiteit in het conservatieve Engeland. Mooi uitgewerkte karakters en fraaie beschrijvingen van situaties en omgeving zoals dat van Ruth Rendell bekend is en verwacht mag worden. Op een bepaald moment houdt deze zorgvuldige opbouw echter op en begint een ander verhaal. Het verhaal over de kindmoeder is een verhaal in een verhaal. Dit tweede verhaal is duidelijk minder van niveau en op sommige momenten wat langdradig. Het taalgebruik is plechtig en hoogdravend en je moet daar als lezer van houden om er geboeid door te kunnen blijven. De personages zijn goed uitgewerkt, de sfeertekeningen treffend en de psychologische ondertoon duidelijk aanwezig maar toch is er ook een zekere oppervlakkigheid en voorspelbaarheid die voor Ruth Rendell heel ongewoon is. Spanning ontbreekt totaal, ook als het verhaal in het verhaal af is en verder wordt gegaan met de oorspronkelijke vertelling. Het einde is onbevredigend abrupt.
De kindmoeder is geen thriller maar eerder een misdaadroman die veel Ruth Rendell fans als teleurstellend zullen ervaren.
Engelse titel: The child's child
Vertaling: Valérie Janssen
Uitgeverij: A.W. Bruna - Utrecht
ISBN: 978 94 005 0387 8
© 2016 Joop Liefaard