Vincent Evers is een serieuze, rustige ietwat onzekere man die de dood van zijn broer Menno maar moeilijk van zich kan afzetten. Menno verdween 15 jaar geleden tijdens het surfen in Spanje. Zijn lichaam werd nooit gevonden. Vincent gelooft niet in toeval. Alles wat er gebeurt is voorspelbaar, gebeurtenissen laten zich ordenen in patronen die orde in de chaos scheppen. Zo werkt de natuur. Voor belangrijke besluiten maakt Vincent kansberekeningen en dat geeft hem houvast en zekerheid. Zo is hij er op basis van zo’n berekening van overtuigd dat hij heel gelukkig oud zal worden met zijn vriendin Kim.
Bij de voorbereidingen van hun huwelijk hoort het reserveren van een huwelijksreis. In een reisbrochure ziet Vincent een foto waarop hij zijn dood gewaande broer meent te herkennen. Het zet zijn wereld op zijn kop en hoewel volgens zijn berekeningen de kans dat Menno nog in leven is slechts 4% is, vertrekt hij naar Spanje om zijn broer te zoeken.
Sandra Bernart (1973) werd geboren in Hamont en studeerde economische-psychologie aan de Universiteit van Tilburg. Ze publiceerde in verschillende verhalenbundels en op literaire websites. Haar korte verhalen vielen regelmatig in de prijzen. Haar debuutroman Ik zag Menno staat op de shortlist van de Hebban debuutprijs 2016.
Er zijn dagen die voorbijgaan zonder dat je noemenswaardige keuzes maakt. Dagen waarop je je eerder uitgezette koers volgt. Maar er zijn ook dagen waarop je nieuwe keuzes moet maken, om andere mogelijkheden uit te sluiten. Dagen waarop je de toekomst recht in de ogen kijkt. Vandaag is zo’n dag. Kim weet het alleen nog niet.
Mijn nieuwe linnen overhemd kleeft aan mijn lijf. Kims blauwe zomerjurk wappert tegen haar benen. De zon is al onder, maar de hitte van overdag hangt nog zwaar in de stad. We passeren de ijssalon waar een rij staat tot op het plein. Tussen de terrassen slingeren obers met volle dienbladen. Alle tafels bij het restaurant waar ik nog nooit heb gegeten, zijn bezet. Vorige week heb ik gebeld voor een reservering.
‘Een tafel voor twee?’ vroeg de man aan de telefoon. Hij klonk gehaast.
‘Klopt. Om acht uur,’ bevestigde ik.
‘Hm, op vrijdag. Dat wordt lastig,’ zei een geërgerde stem. ‘U had beter eerder kunnen reserveren. In de weekends zitten wij meestal vol.’
Ik hoorde het geluid van bladzijden die werden omgeslagen en wachtte. Op de achtergrond klonk gerinkel van glazen en geroezemoes. Ik dacht zelfs een ingehouden gegrinnik te horen en overwoog de mogelijkheid dat er om mij werd gegrinnikt. Dat de kerel aan de telefoon erom bekend stond om mensen, die bellen voor een reservering, eerst de indruk te geven dat dit niet zomaar een restaurant was, maar een dermate exclusief restaurant dat het erg onnozel is om een week van te voren te reserveren. En dat er zich om hem heen een groepje serveersters had verzameld om mijn reactie op de speaker mee te luisteren. Ik stond op het punt op te hangen, toen er aan de andere kant van de lijn klonk: ‘Meneer, bent u daar nog?’
‘Ja,’ zei ik.
‘Ik kan u pas om halftien een tafel aanbieden.’
‘Halftien is goed,’ zei ik opgelucht. ‘Halftien is prima.’
Het tijdstip deed er niet zoveel toe op dagen waarop je de toekomst recht in de ogen gaat kijken. De setting was belangrijker. En die was geregeld.
Sandra Bernart heeft een prettige en elegante schrijfstijl waarmee zij gedachten en gevoelens uitstekend onder woorden brengt. De sfeer is ernstig maar door er een bepaalde luchtigheid doorheen te weven, is het lezen heel erg aangenaam. Ik zag Menno heeft twee verhaallijnen die goed te onderscheiden zijn. De ene vertelt het verhaal van Vincent als puber voor wie Menno een broer is die richting geeft aan zijn leven en zonder wie hij stuurloos is. De andere gaat over Vincent op 32-jarige leeftijd die geheel tegen zijn natuur, halsoverkop naar Spanje vertrekt en daar een rusteloze zoektocht begint.
De personages zijn goed uitgewerkt, vooral Vincent en Rosana, de twee hoofdrolspelers in het verhaal. Vincent, die man die lijdt onder het gemis van zijn broer, is sympathiek en zijn verdriet is bijna voelbaar. Hij raakt je. Rosana is een mooie Spaanse straatartieste die het fanatisme van Vincent relativeert en stuurt. De andere personages zijn wat minder prominent aanwezig maar niet minder belangrijk.
Vincent en Rosana ontwikkelen een bijzondere relatie waarin Vincent door de subtiele sturing van Rosana begint te ontdekken dat wat geweest is is geweest en nooit meer terugkomt. Dat hoe harder hij zijn best doet zijn broer te vinden, de kleiner de kans wordt dat zijn inspanningen zullen worden beloond. Indien Vincent wil slagen zal hij zich in Menno’s wereld moeten verplaatsen. Hij moet Menno worden, uitdagingen aangaan, onbekende wegen bewandelen en risico’s nemen. Hij moet zichzelf bevrijden van het verleden.
Sandra Bernart debuteert overtuigend met deze roman over de zoektocht van een man naar zijn dood gewaande broer. Een zoektocht die alleen kan slagen als hij bereid is over zijn eigen grenzen heen te stappen. Ik zag Menno is een bijzonder boek.
Uitgeverij: Palmslag - Groningen
ISBN: 978 94 917 7351 8
© 2016 Joop Liefaard