Gert Jan of Tess, zou je jezelf willen voorstellen aan de lezers?

Gert Jan de Vries is een saaie huisvader van tegen de vijftig die dagelijks kinderen naar school brengt en boodschappen doet. Laten we het over hem maar niet hebben. Tess Franke is een advocate van iets over de veertig die haar beroep heeft moeten opgeven en die uit heimwee schrijft over de wereld waaruit ze is verbannen. Ze herkent veel van zichzelf in Gert Jan de Vries en weet dat dat wederzijds is.

Hoe ontstaan de ideeën voor je boeken en meer in het bijzonder, hoe is het idee voor In haar eer ontstaan? Je hebt ergens gezegd, dat het verhaal op een ware gebeurtenis is gebaseerd en dus geen fictie is.

De ideeën komen me voortdurend aanwaaien. De Bezieling begon bij de media-hype die Peter R. De Vries op gang bracht rond Joran van der Sloot. Ik moest er iets mee en werkte het om tot iets heel anders dan nog wel handelde over trial-by-media. Maskerade bevat een ferme omwerking van de thematiek die speelde rond Lucia de Berk. In haar eer komt uit een aantal bronnen die ik geen van alle zal verklappen. Het beginverhaal is ontleend aan iets wat ik van heel dichtbij meemaakte. Ook weer een zaak die voor de rechter én in de media kwam. En weer een zaak waarin de media alle nuances en alle menselijke waardigheid uit het oog verloren. Uiteindelijk is dat – als ik er nu op terugkijk – de rode draad door die verschillende boeken. De sensatiezucht van journalisten is uiteindelijk slopend voor alle mensen die in zo’n zaak betrokken zijn, ongeacht of ze dader of slachtoffer zijn. Journalistiek onbegrip maakt alles erger.

Bepaalde gebeurtenissen in het boek beschrijf je heel expliciet. De thematiek van het verhaal is nogal beladen en gedetailleerde beschrijvingen kunnen die beladenheid alleen maar vergroten. Is dat een bewuste keuze? Heb je daar een bedoeling mee? Ik kan mij voorstellen dat het een groep lezers afschrikt.

Natuurlijk is dat een bewuste keuze, al moet ik zeggen dat ik het ook onbewust gedaan zou kunnen hebben. Ik schrik niet snel terug voor heftigheid. Ik ben geen crowd-pleaser. Ik wil over wezenlijke dingen schrijven en die kunnen wel eens zeer doen. Louis Paul Boon had als adagium dat je als schrijver de mensen een geweten moet schoppen. Ik neem hem als voorbeeld. De mensheid in slaap sussen of vermaken doen andere schrijfsters al voldoende.

De ware identiteit van Tess Franke is lange tijd geheim gebleven. Jarenlang hebben lezers gedacht dat je een vrouw was (en zelf gaf je ook geen enkele aanleiding om er anders over te denken). Heeft het bekend worden dat Tess Franke in werkelijkheid Gert Jan de Vries was, een recensent, veel stof doen opwaaien? Is die verandering soepel verlopen?

Er waren wat collega schrijfsters ernstig ontdaan, maar na de eerste week heb ik daar nooit meer wat van gemerkt. De kranten maakten allemaal melding van de merkwaardige dubbelrol, maar deden er verder nauwelijks iets mee. Het was een storm in een glas water.

Waarom heb je een vrouwelijke hoofdpersoon gekozen voor je boeken? Is dat voor jou als man niet moeilijker om je in haar te verplaatsen?

Ik vind vrouwen veel interessanter dan mannen en zeker in maatschappelijk perspectief veel relevanter. Je in een ander verplaatsen is essentieel aan literatuur. Het is noodzakelijk en ik ben wel zo eigenwijs om te durven zeggen dat ik het kan. Bedenk het omgekeerde eens, dat je als man alleen realistische mannen neer zou kunnen zetten. Dat komt er dus geen enkele vrouw meer voor in een mannenboek – hmm, dat is helaas maar al te vaak waar. Of geen enkele herkenbare man in een vrouwenboek. En overigens is het grotendeels een literaire truc. Uiteindelijk ben ik Femke Wolzak gewoon zelf, maar dan slanker, getint, voorzien van een dun laagje make-up en – o ja – van het andere geslacht.

Je hebt groot aanzien verworven als recensent. Is het voor jou met die achtergrond moeilijk om te schrijven? En nu anderen jou werk recenseren en je geconfronteerd wordt met meningen en oordelen die misschien niet altijd even positief zijn of juist wel, heeft dat invloed op je schrijverschap?

Groot aanzien? Aardig dat je dat zegt. Schrijven heb ik er eigenlijk altijd naast gedaan. Of beter: het recenseren heb ik er altijd naast gedaan, want schrijven is altijd nr. 1 geweest. Dat de verwevenheid van die twee tot ingewikkelde vooroordelen zou leiden was een van de belangrijkste redenen om een pseudoniem te hanteren. Ik lees kritieken altijd goed om te kijken of er iets bruikbaars in staat. Goeie recensenten kunnen je op tekortkomingen wijzen en ook heel waardevolle suggesties doen.

Femke wil door haar partners afgerekend worden op wie zij is en wat zij doet. Haar partners hanteren echter een andere maatstaf namelijk : de urenstaten.  Een dergelijke benadering heeft tot gevolg dat bijvoorbeeld  de creativiteit bij de beroepsuitoefening ingeperkt wordt. Het is een tendens die je in de gehele maatschappij ziet. Hoe kijk je tegen deze ontwikkeling aan?

Nou, daar geeft het boek m.i. ruim antwoord op. Op het moment dat ik deze vraag beantwoord zijn net de kruitdampen boven Haren opgetrokken. Ook daarvan denk ik dat creativiteit meer had opgeleverd dan de krampachtigheid waarmee men nu heeft gereageerd. De gemeente had de kans te baat kunnen nemen om er een soort Woodstock te laten ontstaan. Dat had geld gekost, maar wellicht ook iets opgeleverd. Nu hebben ze alleen brokken.,

In 2011 stond je met je boek Maskerade op de longlist voor de Gouden Strop. Zo’n voordracht lijkt mij heel bijzonder. Wat vind je van het niveau van de Nederlandse misdaadliteratuur?

Ik was heel blij met die prenominatie. Over mijn collega’s laat ik me als schrijver niet uit. Dat heb ik als recensent voldoende gedaan.

Je hebt nu 5 boeken geschreven over Femke Wolzak. Zij heeft in die boeken een ontwikkeling doorgemaakt. Ben je van plan om nog lang met haar door te gaan of heb je een houdbaarheidsdatum in gedachten?

Ik kan niks totdat het boek officieel is verschenen. Geen ruimte in mijn hoofd. Vraag het me volgende maand nog eens.

De ontwikkelingen met betrekking tot digitaal lezen en digitale boeken neemt een steeds hogere vlucht. Met name het Canadese  ereadingplatform Kobo doet op de internationale boekenmarkt van zich spreken. Met deze ontwikkeling hangt piraterij nauw samen. Zie je dit als een gevaar?  Sommigen beweren dat in de niet al te verre toekomst schrijvers nog nauwelijks een fatsoenlijk inkomen kunnen verdienen als gevolg van deze ontwikkelingen.

Ik zie het als een enorme kans voor schrijvers. Wat je wellicht niet weet is dat Gert Jan de Vries mede-exploitant is van een Kobo-achtig platform genaamd Boenda. Daar kun je eBoeken direct van de schrijver kopen. Dat is veel goedkoper en levert de schrijver veel meer op. GJ denkt dat piraterij een tegenreactie is op ongezonde marktsituaties en te hoge prijzen. Liefhebbers hebben heus wel wat over voor hun hobby, al was het maar ui eigenbelang. Ik denk wel dat GJ daar gelijk in heeft.

Je schrijfstijl is doorspekt met humor. Ondanks de zwaarte van het onderwerp  heb ik toch regelmatig moeten lachen. Welk rol dient humor volgens jou te spelen?

Ontlading.

Ben je alweer bezig aan een boek? Zo ja, misschien kun je hierover iets vertellen?

Nee, nee en nog eens nee. GJ wel. Die schrijft een geleerd boek over wat mensen de afgelopen honderd jaar hebben gelezen in Nederland. Daar moet je hem bij gelegenheid maar eens naar vragen.