Svante Levander wordt wanneer hij onderweg is naar de supermarkt neergestoken en overlijdt. Zij ex-vrouw Eva is er getuige van. Zij wordt door de politie aangehouden op verdenking van het plegen van deze moord. Er is een getuige die haar kan vrijpleiten, een Roemeense bedelares die echter spoorloos verdwenen is. Svante woonde in een fraai huis dat gebouwd werd op een terrein waar vroeger een beroemd psychiatrisch ziekenhuis stond. Een paar jongens vinden daar een schedel en bij nader onderzoek door de politie worden ook andere stoffelijke resten gevonden. Is er een connectie met dit ziekenhuis en moeten de bewoners die in de rustieke omgeving van Beckomberga rust en veiligheid zoeken, vrezen voor meer gruwelijkheden?
Al vele jaren spelen Scandinavische schrijvers een belangrijke rol in de wereld van de misdaadliteratuur. Dat betekent echter niet dat iedere thriller die uit het hoge noorden komt meteen een goed boek is. Vaak is middelmaat troef. Maar er is een selecte groep Scandinavische schrijvers die steevast heel goede thrillers schrijft en Tove Alsterdal behoort zonder enige twijfel tot deze groep.
Eva Levander-Olofsson werd zich op een avond laat in augustus pas bewust van de grenzen die in haar waren verzet toen ze afweek van het geasfalteerde voetpad en het bosje achter zijn huis in liep. Er scheen licht binnen, in het vierde rijtjeshuis. Ze bleef achter een rotsblok staan. De bomen waren nog groen en hielden haar goed verborgen. De avond was snel gekomen zoals hij dat in de late zomer deed, maar de warmte was gebleven. Ze zag vingerhoedskruid en stokrozen in de bloemperken, de laatste bloei voordat de herfst er zou zijn. Er was niemand te zien in het huis, maar er brandde licht in een slaapkamer op de bovenverdieping, de enige daar waarvan ze de gordijnen open hadden gedaan. Op een muur in de woonkamer fladderde een schaduw tevoorschijn uit de keuken, ze waren thuis. Eva wist van de bouwtekening hoe de kamers zich tot elkaar verhielden. De rijtjeshuizen behoorden tot de exclusievere van de huizen die in de omgeving waren gebouwd, van grijze baksteen en een beetje in de Engelse stijl gebouwd met gebroken daken en brede ramen die meer lieten zien dan wat iemand eigenlijk wilde weten. Een witte hoekbank en een tafel van eiken en marmer, een enorme plafondlamp die vrij leek te zweven in de bijna zeven meter hoge woonkamer. Er stonden een paar witte orchideeën in de vensterbank, poseerden met stijve elegantie, kijk eens, hier wonen wij! Ze dacht dat het allemaal of heel mooi was of best wel riskant en werd duizelig toen ze besefte dat ze daar echt naar binnen stond te kijken.
Zij debuteerde met de thriller Vrouwen op het strand waarvoor zij lovende kritieken kreeg. Hetzelfde geldt voor Het stille graf en Geef me je hand, dat werd uitgeroepen tot de beste Zweedse thriller van 2014. Draai je niet om is haar vierde thriller. Het verhaal is kundig opgebouwd en de schrijfstijl is bedachtzaam en weloverwogen. Dit resulteert in een intelligente thriller die vanaf de eerste bladzijde boeit. Het verhaal kent verschillende lijnen waarvan er drie bepalend zijn. De eerste gaat over het eigenlijke politieonderzoek waarin Eva op een bepaald moment het initiatief naar zich toe trekt en in Roemenië op zoek gaat naar de vrouw die gezien heeft wat er is gebeurd. De tweede gaat over de verstoorde relatie tussen Eva en haar zoon Filip en hun soms onbeholpen en ontroerende pogingen om datgene wat voorgoed verstoord lijkt te zijn weer te helen. Het derde perspectief handelt over wat er zich in het psychiatrische ziekenhuis heeft afgespeeld en waarom er na de sluiting nog steeds spoken ronddwalen die de herinnering levend proberen te houden. Omdat dat moet.
Tove Alsterdal gaat maatschappelijke onderwerpen niet uit de weg en maakt deze tot een onlosmakelijk deel van het misdaadverhaal. Zo beschrijft zij zeer indringend het lot van het Roma volk en het openlijke racisme waaraan dat volk tot vandaag de dag wordt blootgesteld. Ook is er aandacht voor de bedenkelijke praktijken die zich, verborgen voor de buitenwereld, bij de behandeling van psychiatrisch patiënten in Zweden hebben afgespeeld.
De sfeer in Draai je niet om is somber, het is niet een boek waar je vrolijk van wordt. De personages worden goed beschreven en veranderen door de vaardige pen van Tove Alsterdal in levensechte mensen die tot de verbeelding spreken. Echt spannend is het verhaal niet maar daarentegen boeit het uitermate. In die zin is het niet echt een thriller maar meer een misdaadroman. De plot zit goed in elkaar en de zeer verrassende ontknoping blijft tot ver in het boek onvoorspelbaar.
Draai je niet om is door de fraaie schrijfstijl, de originele plot en de levensechte personages een geweldige thriller waarmee Tove Alsterdal bewijst dat zij terecht tot de top van de Zweedse misdaadliteratuur behoort.
Zweedse titel: Vänd dig inte om
Vertaling: Bart Kraamer
Uitgeverij: Prometheus – Amsterdam
ISBN: 978 90 446 3264 4
© 2017 Joop Liefaard
Deze recensie verscheen eerder bij de Boeken en Leesclub De Perfecte Buren