In een ondiepe greppel langs de kant van de weg vindt Sofie Östlund het half ontklede lichaam van haar vriendin Jenny Sjöberg. Jenny was eerder die avond op een feest waar ook Sofie en haar vriend Fredrik aanwezig waren en dat Jenny midden in de nacht alleen verliet. De politie heeft aanvankelijk geen enkel aanknopingspunt. Trauma is een misdaadroman die nauwkeurig verslag doet van het politieonderzoek en de effecten die dit onderzoek heeft op de mensen die er direct of indirect bij betrokken zijn.
De Zweedse schrijfster Ulla Bolinder is in haar geboorteland bekend geworden door een aantal misdaadromans over de onderzoeksjournalist David Weber. Verder schreef ze een trilogie over de meisjes Eva Lena en Kicki. Trauma is haar eerste boek dat in het Nederlands is vertaald.
Eerst dacht ik dat het een auto-ongeluk was. Ik dacht dat het stel op de weg de vrouw die in de greppel lag had aangereden. Hun auto stond daar, met het ene voorportier open, en ze leken allebei compleet de weg kwijt. De man zag lijkbleek en zei geen woord, terwijl het meisje als een kip zonder kop rondliep en maar door kakelde. Ze huilde en was nat van het zweet. Ik vroeg wat er was gebeurd, maar kreeg geen zinnig antwoord. Ik liep er snel heen om te kijken hoe ernstig de verwondingen van de vrouw in de greppel waren.
Toen ik dichterbij kwam, begreep ik dat ze dood was en dat er geen sprake was van een auto-ongeluk. Ik werk in de zorg en heb mensen op allerlei manieren gezien: gewond, verminkt en dood. Ik heb verscheidene keren mensen afgelegd, dus ik dacht dat ik wel wat gewend was. Mijn eerdere ervaringen met overleden mensen was dat ze er meestal rustig en vredig uitzagen, alsof ze gewoon lagen te slapen. Wanneer de ziel het lichaam heeft verlaten, blijft er alleen een lege huls over en zijn er geen emoties meer – geen pijn, geen angst, geen wanhoop. Maar toen ik het gezicht van het meisje in de greppel zag, schrok ik. Haar ogen en haar mond stonden wijd open en ze zag er net zo angstig uit als ze zich moet hebben gevoeld op het moment voor haar dood. Ze lag daar haar doodsangst uit te schreeuwen, ook al leefde ze niet meer.
Trauma is een complexe misdaadroman die uiterst nauwkeurig in elkaar is gezet. Het verhaal bevat overwegend politieverhoren, getuigenverklaringen, functieprofielen, telefoongegevens en karakterbeschrijvingen van de personages die in het verhaal een rol spelen. Dat zijn er nogal wat. Een groot aantal mensen die in enigerlei vorm een relatie met Jenny onderhielden worden bij het onderzoek betrokken; familieleden, vrienden en kennissen, getuigen of mensen die menen iets gezien te hebben of juist niet, zij passeren allemaal de revue. Ulla Bolinder heeft een heldere manier van schrijven en zij slaagt er heel goed in om de toon en kleur van het verhaal aan te passen aan de omstandigheid of de persoon die onderwerp van een bepaalde passage is. Een verhoor van een kind vereist een ander soort taalgebruik dan de getuigenverklaring van een volwassene.
De politie wordt al snel geconfronteerd met verklaringen die niet betrouwbaar zijn of niet overeenkomen met de feitelijke gegevens die de politie in haar bezit heeft. Veel van wat mensen vertellen wordt gekleurd door hun eigen ongenoegen of trauma. Een schrijver bijvoorbeeld die maar geen uitgever kan vinden, een vrouw die moet omgaan met een dementerende partner, kinderen die het vermoedelijke slachtoffer zijn geworden van een pedofiel. Bijna iedereen heeft een reden om de waarheid een duwtje in een richting te geven die hen het beste uitkomt. En dat is erg verwarrend voor de politiemensen die aan het onderzoek werken. In het verhaal komen een aantal passages voor waarin seks nogal expliciet beschreven wordt.
Het verhaal is bijna uitsluitend gericht op het onderzoek en daardoor is de toon nogal zakelijk en ambtelijk. Verwacht geen ontroerend proza waarmee gedachten en gevoelens worden ontleed, geen elegant spel met de taal waardoor je je in een andere wereld waant, geen zorgvuldig opgebouwde spanningsboog met klinkende slotakkoorden, je zult het in Trauma niet aantreffen. De sfeer blijft klinisch en afstandelijk en zelfs een tweede moord kan daarin geen verandering brengen.
Trauma is een minutieus opgebouwde misdaadroman met een geheel eigen taalgebruik dat zakelijk en gereserveerd is. Een boek waarvan je indien je een dergelijke stijl kunt appreciëren, zult genieten.
Zweedse titel: Trauma
Vertaling: Edith Sybesma
Uitgeverij: Stortebeeker – Waddinxveen
ISBN: 978 90 823 4505 6
© 2017 Joop Liefaard
Deze recensie zal binnenkort ook verschijnen op de website van De Leesclub van Alles .